Hướng dẫn toàn diện về: Tầm quan trọng của khả năng truy cập Website

Hãy tưởng tượng bạn đang cố gắng tìm thông tin ở một trang web mà bạn không thể nhìn thấy chữ, nghe thấy âm thanh hoặc sử dụng chuột. Đây là thực trạng của hơn 1 tỷ người bị khuyết tật trên toàn thế giới phải đối mặt hằng ngày. Việc đảm bảo trang web của bạn có thể truy cập được không chỉ riêng là vấn đề về việc tuân thủ—mà còn để đảm bảo sự hòa nhập và trải nghiệm liền mạch cho tất cả người dùng. Bài viết này sẽ khám phá các nguyên tắc, vấn đề chung cùng với các phương pháp tốt nhất cho tất cả mọi người có thể đọc được trang web.

Vậy khả năng truy cập Website là gì?

Khả năng truy cập Website được hiểu là việc loại bỏ các rào cản ngăn cản sự tương tác của người khuyết tật khi truy cập vào các trang web. Bao gồm những người bị suy giảm thị giác, thính giác, khả năng vận động và nhận thức. Khả năng truy cập rất quan trọng không chỉ vì lý do đạo đức mà còn vì qui định pháp luật, cũng như nâng cao trải nghiệm người dùng. Các luật lệ như Đạo luật về Người khuyết tật Hoa Kỳ (ADA) và các hướng dẫn như Nguyên tắc Truy Cập Nội dung Web (WCAG) đã đặt ra các tiêu chuẩn cho việc thiết kế website để có thể truy cập dễ dàng.

Nguyên tắc chính của việc thiết kế Website có thể truy cập được:

1.     Có thể cảm nhận được: Nội dung phải được trình bày theo cách mà tất cả người dùng có thể cảm nhận được. Điều này bao gồm việc cung cấp các lựa chọn thay thế văn bản cho những nội dung phi văn bản, chẳng hạn như hình ảnh và video, đồng thời đảm bảo rằng nội dung có thể được tạo ra dưới nhiều định dạng khác nhau.

2.     Có thể sử dụng: Người dùng phải có thể thao tác dễ dàng với giao diện. Điều này có nghĩa là tất cả chức năng phải có thể thao tác từ bàn phím và người dùng phải có đủ thời gian để đọc và sử dụng nội dung.

3.     Có thể hiểu được: Thông tin và cách hoạt động của giao diện người dùng phải dễ hiểu. Điều này liên quan đến việc làm cho văn bản dễ hiểu và dễ đoán, đồng thời giúp người dùng tránh phạm lỗi và dễ dàng sửa lỗi. Điều này cũng giúp ích cho các nỗ lực làm SEO  cho trang web của bạn.

4.     Đủ mạnh: Nội dung phải đủ mạnh để có thể được xử lý bởi nhiều phần mềm, bao gồm các công nghệ hỗ trợ như Trình đọc màn hình, Phần mềm nhận dạng giọng nói, Thiết bị nhà thông minh… Điều này đảm bảo khả năng tương thích với các công cụ ở hiện tại và tương lai.

Các nguyên nhân phổ biến làm giảm khả năng truy cập:

1.     Khiếm thị: Người dùng khiếm thị dựa vào trình đọc màn hình và các công nghệ hỗ trợ khác. Các vấn đề thường gặp ở đây là thiếu văn bản diễn giải thay thế cho hình ảnh, độ tương phản màu kém và văn bản không thể thay đổi kích thước.

2.     Khiếm thính: Đối với người dùng khiếm thính, việc cung cấp chú thích cho video và bản sao cho nội dung âm thanh là điều cần thiết.

3.     Khuyết tật vận động: Người dùng bị khuyết tật vận động có thể gặp khó khăn khi sử dụng chuột. Vì vậy phải đảm bảo khả năng truy cập từ bàn phím và cung cấp các phương thức nhập liệu thay thế khác.

4.     Khuyết tật nhận thức: Người dùng bị khuyết tật về nhận thức phải được hưởng lợi từ ngôn ngữ đơn giản và rõ ràng, điều hướng nhất quán cùng các hỗ trợ khác.

Công cụ và kỹ thuật để cải thiện khả năng truy cập:

1.     Công cụ tự động: Các công cụ như WAVE, Axe và Lighthouse có thể giúp xác định các vấn đề truy cập bằng cách quét trang web của bạn và đánh dấu các điểm cần cải thiện.

2.     Kiểm thử thủ công: Mặc dù các công cụ tự động rất hữu ích nhưng chúng không thể bắt được tất cả các điểm cần cải thiện. Vì thế, kiểm thử thủ công, bao gồm cả sự tham gia của người dùng khuyết tật, là rất quan trọng để kiểm tra khả năng truy cập toàn diện của Website.

3.     Các phương pháp thực tiễn tốt nhất:

• Dùng Semantic HTML: Các element Semantic HTML (như <header>, <nav>, <main>, <footer>, v.v.) giúp cho các công nghệ hỗ trợ điều hướng tốt hơn và hiểu rõ cấu trúc của trang web. Sử dụng thẻ HTML thích hợp cho mỗi đoạn khác nhau trong nội dung của bạn. Ví dụ: sử dụng thẻ <article> cho bài viết, <section> cho các phần nội dung và <aside> cho nội dung phụ. Việc sử dụng đúng các element của HTML giúp các công nghệ hỗ trợ điều hướng hiểu rõ cấu trúc nội dung của bạn.

• Khả năng truy cập từ bàn phím: Một số người dùng không thể sử dụng chuột điều khiển và phải dựa vào bàn phím nên hãy đảm bảo rằng tất cả các yếu tố tương tác trong Website đều có thể được truy cập và điều khiển bằng bàn phím. Đảm bảo tất cả các yếu tố tương tác (link, button, form) có thể được truy cập và thao tác bằng bàn phím. Sử dụng thuộc tính tab-index để điều khiển focus order và đảm bảo cho việc điều hướng trang web hợp lý. 

• Cung cấp văn bản diễn giải thay thế cho hình ảnh: Văn bản diễn giải thay thế cho phép trình đọc màn hình mô tả hình ảnh cho người dùng khiếm thị. Bạn phải viết văn bản diễn giải thay thế để mô tả cho tất cả hình ảnh để giúp trình đọc màn hình mô tả chúng cho người dùng khiếm thị. Đừng suy nghĩ quá nhiều, hãy viết ngắn gọn, từ 1 đến 2 câu, và kết thúc bằng một dấu chấm. Đối với hình ảnh trang trí, hãy sử dụng thuộc tính alt trống (alt="") để đảm bảo chúng được trình đọc màn hình bỏ qua.

• Đảm bảo đủ độ tương phản màu sắc: Người dùng bị khiếm thị, chẳng hạn như mù màu, cần có đủ độ tương phản để đọc văn bản. Bạn có thể sử dụng các công cụ như Trình kiểm tra độ tương phản WebAIM để đảm bảo văn bản của bạn có tỷ lệ tương phản ít nhất là 4,5:1 so với nền của nó.

• Thiết kế đáp ứng (Responsive Design): Người dùng truy cập trang web trên nhiều thiết bị khác nhau với các kích cỡ màn hình khác nhau. Vì vậy nên sử dụng các kỹ thuật thiết kế đáp ứng để đảm bảo trang web của bạn hiển thị tốt trên tất cả các thiết bị với lớn nhỏ khác nhau. Điều này bao gồm việc sử dụng grids, layouts và media queries linh hoạt.

• Forms có thể truy cập: Form là một điểm tương tác chung và cần phải truy cập được bởi tất cả người dùng. Dán nhãn rõ ràng cho tất cả các phần của form bằng thẻ <label>. Đảm bảo rằng có thể thao tác trên form từ bàn phím, và hiển thị hướng dẫn cũng như thông báo lỗi rõ ràng.

• Dùng ARIA Roles và Properties: ARIA cung cấp các thuộc tính bổ sung và có thể được thêm vào các HTML element để nâng cao khả năng truy cập, đặc biệt đối với các nội dung động và các ứng dụng web phức tạp. ARIA roles (ví dụ: role="button", role="navigation"), states (ví dụ: aria-checked="true" cho checkbox), và properties (ví dụ: aria-label="Close" cho button) giúp giải quyết vấn đề mà các HTML element gốc còn thiếu. ARIA nên được sử dụng để lấp đầy khoảng trống mà semantic HTML không đáp ứng được, đặc biệt đối với các tiện ích tùy chỉnh và các nội dung động. Ví dụ: sử dụng role="alert" cho các thông tin quan trọng cần được chú ý ngay lập tức.

• Chú thích và chép lại âm thanh và video: Người dùng khiếm thính cần có phụ đề và bản script (lời thoại) để hiểu được các nội dung thuộc dạng âm thanh và video. Nên có phụ đề hoặc chú thích cho tất cả nội dung video và đính kèm bản lời thoại cho các nội dung âm thanh. Có thể sử dụng các công cụ tạo phụ đề tự động của YouTube rồi chỉnh sửa lại cho chính xác.

• Điều hướng nhất quán: Điều hướng nhất quán giúp người dùng hiểu và biết được cách di chuyển trong trang web của bạn. Khi thiết kế, bạn phải cố gắng giữ các menu điều hướng nhất quán trên tất cả các trang. Có thể sử dụng các văn bản liên kết rõ ràng và mang tính mô tả để hỗ trợ cho người dùng tìm kiếm thông tin trong trang web của bạn.

• Tránh chỉ sử dụng mỗi màu sắc để truyền tải thông tin: Người dùng bị mù màu hoặc khiếm thị có thể không phân biệt được màu sắc. Vì thế nên sử dụng các nhãn văn bản, mẫu thiết kế hoặc biểu tượng bên cạnh các loại màu sắc để truyền tải thông tin. Ví dụ: sử dụng cả màu sắc và chữ để biểu thị các trường nhập dữ liệu bắt buộc trong biểu mẫu. 

• Cung cấp các tùy chọn thay đổi kích thước văn bản: Người dùng có thị lực kém có thể cần phóng to văn bản để đọc thoải mái. Vì cậy, cần đảm bảo trang web của bạn có thể thay đổi kích thước văn bản mà không phá vỡ bố cục. Sử dụng các đơn vị tương đối như ems hoặc phần trăm cho kích thước phông chữ thay vì các đơn vị cố định như pixel.

• Đảm bảo các yếu tố tương tác dễ nhận biết:Phải thiết kế Website sao cho người dùng nhanh chóng xác định được các nút bấm (button), link và các yếu tố tương tác khác như đường dẫn (breadcrumbs). Sử dụng các tín hiệu trực quan rõ ràng như đường viền, bóng hoặc thay đổi màu sắc để biểu thị tính tương tác để dễ nhận biết. Đồng thời, đảm bảo rằng có thể phân biệt được các liên kết với văn bản thông thường.

• Cung cấp phản hồi dễ nhận biết: Người dùng cần biết khi nào họ đã hoàn thành thành công một hành động hoặc có xảy ra lỗi hay không. Chính vì vậy phải cung cấp thông tin phản hồi rõ ràng, ngắn gọn để xác nhận sau khi thực hiện hành động trong Website. Có thể sử dụng ARIA live regions (ví dụ: aria-live="polite") để thông báo cập nhật một cách linh hoạt.

• Sử dụng dòng mô tả link: Mô tả link liên kết dưới dạng text giúp người dùng hiểu mục đích của link mà không cần thêm tìm hiểu thêm thông tin. Tránh sử dụng kiểu mô tả chung chung như "bấm vào đây" hoặc "đọc thêm". Thay vào đó, hãy sử dụng đoạn text mô tả cho biết đích đến hoặc hành động của link liên kết, chẳng hạn như "Tải xuống hướng dẫn trợ năng”.

• Gắn các liên kết điều hướng bỏ qua: Các liên kết điều hướng bỏ qua cho phép người dùng bỏ qua nội dung lặp đi lặp lại và đi thẳng đến nội dung chính mà không mất thời gian. Bao gồm liên kết "Chuyển đến nội dung chính" ở đầu trang của bạn như button Home trên Website. Liên kết này cần được hiển thị khi người dùng cần đến và cho phép người dùng chuyển thẳng đến nội dung chính.

• Cung cấp nhiều cách để truy cập nội dung: Những người dùng khác nhau có thói quen và cách truy cập khác nhau để truy cập nội dung. Có thể cung cấp nội dung ở nhiều định dạng, chẳng hạn như văn bản, âm thanh và video. Nhớ cung cấp bản sao dạng văn bản cho nội dung âm thanh và phụ đề cho nội dung video.

• Đảm bảo nội dung nhạy cảm về thời gian có thể truy cập được: Người dùng khuyết tật có thể cần nhiều thời gian hơn để đọc và tương tác với nội dung. Vì vậy nên cung cấp các tùy chọn để kéo dài hoặc vô hiệu hóa giới hạn thời gian đối với nội dung nhạy cảm với thời gian. Đảm bảo rằng người dùng được cảnh báo trước khi hết thời gian và có cơ hội kéo dài thêm.

• Thử nghiệm với người dùng thực: Thử nghiệm với người dùng thực giúp hiểu biết sâu sắc hơn, điều mà các công cụ tự động và mô phỏng không thể làm được. Bạn có thể mời thêm người khuyết tật vào quá trình kiểm thử để đem lại kết quả thực tế hơn. Chính vì vậy, chúng ta cần tiến hành các phiên kiểm tra khả năng sử dụng thực tế để thu thập phản hồi và xác định những chỗ cần cải thiện của trang web.

• Học hỏi và cải tiến liên tục: Cải thiện khả năng truy cập đòi hỏi sự liên tục chứ không phải chỉ một lần sửa chữa là xong. Nó yêu cầu bạn phải liên tục cập nhật các hướng dẫn và phương pháp mới nhất về khả năng truy cập, thường xuyên kiểm tra và cập nhật trang web của mình để duy trì và cải thiện khả năng truy cập.

Các trường hợp triển khai thành công: Websites như BBC và GOV.UK đã triển khai thành công các đặc tính trợ năng, mang lại trải nghiệm người dùng tuyệt vời cho tất cả mọi người. Họ sử dụng điều hướng rõ ràng, chế độ tương phản cao và văn bản thay thế toàn diện cho hình ảnh. Các tổ chức lớn như Microsoft đã chia sẻ những hiểu biết sâu sắc trong việc cải thiện khả năng truy cập, làm nổi bật tầm quan trọng của việc thu hút người dùng khuyết tật tham gia vào quá trình thiết kế và thử nghiệm.

Xu hướng mới nổi về khả năng truy cập trang web và ứng dụng web: Các công nghệ mới như công cụ hỗ trợ truy cập dựa trên AI, Giao diện người dùng bằng giọng nói (VUIs) và Trợ lý giọng nói (ví dụ: Siri, Alexa, Google Assistant, ChatGPT), Thực tế ảo (VR) và Thực tế tăng cường (AR), Công nghệ theo dõi mắt… đang định hình tương lai của khả năng truy cập đối với Website của mọi người.

Những thách thức đang diễn ra: Bất chấp những tiến bộ, vẫn còn những thách thức, chẳng hạn như cải thiện khả năng truy cập cho các ứng dụng web phức tạp và đảm bảo các công nghệ mới có thể được truy cập ngay từ đầu.

Khả năng truy cập trang web không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn là một mệnh lệnh đạo đức. Bằng cách làm theo các phương pháp tốt nhất và liên tục cải tiến, chúng ta có thể tạo ra một trang web dành cho tất cả mọi người. Trang web của bạn sẽ hữu ích hơn và bạn có thể mở rộng đối tượng truy cập. SEO của bạn cũng sẽ được cải thiện, vì việc sử dụng mã và văn bản thích hợp thay thế cho các nội dung đa phương tiện sẽ đồng thời mở rộng quyền truy cập cho cả công cụ tìm kiếm và cho khách hàng của bạn. Hãy bắt đầu bằng việc kiểm tra khả năng truy cập trang web của bạn và thực hiện các thay đổi cần thiết. Cùng nhau, chúng ta có thể biến web thành một nơi tốt hơn cho mọi người.

Tài liệu tham khảo:

• Web Content Accessibility Guidelines (WCAG)
• W3C Web Accessibility Initiative (WAI)
• Công cụ: WAVE, Axe, Lighthouse

Bằng cách triển khai những phương pháp này, bạn sẽ không chỉ tuân thủ các tiêu chuẩn pháp lý mà còn nâng cao trải nghiệm người dùng cho nhiều đối tượng hơn, đảm bảo trải nghiệm toàn diện hơn cho tất cả người dùng. 

Nếu bạn có câu hỏi cụ thể về vấn đề này, bạn có thể liên hệ với chúng tôi tại Dicom Interactive để được tư vấn miễn phí về khả năng truy cập trang web và ứng dụng web của bạn.

Về Dicom Interactive

Dicom Interactive là một trong những công ty phát triển phần mềm hàng đầu với văn phòng đặt tại Thành phố Hồ Chí Minh – Việt Nam và Melbourne – Úc, với hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh.

Chúng tôi đã và đang thực hiện nhiều dự án khác nhau trên khắp các châu lục, tập trung vào tiếp thị kỹ thuật số, giáo dục, giao thông vận tải, giải trí, trò chơi, chăm sóc sức khỏe, bảo hiểm, thực phẩm và đồ uống, ô tô và ngành du lịch. Chúng tôi có thể cung cấp dịch vụ CNTT cho các chiến lược Tiếp thị Kỹ thuật số và cải thiện hoạt động kinh doanh của bạn. Bạn có thể kiểm tra Dịch vụ và Portfolio đầu tư của chúng tôi tại đây.

Nếu bạn cần trợ giúp về bất kỳ dịch vụ nào ngoài Digital Marketing, bạn có thể liên hệ với chúng tôi để được tư vấn miễn phí về việc xác định phạm vi cũng như lực lượng lao động cần thiết cho dự án của bạn.

Dicom Interactive